Blog

Birleşmiş Milletler “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri”

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, 2012 yılında Rio de Janeiro’da toplanan Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı’nda doğmuştur. Amaç, dünyamızın karşı karşıya olduğu acil çevresel, siyasi ve ekonomik sorunları ele alan evrensel hedefler kümesi oluşturmaktır. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, yoksulluğu ortadan kaldırmak üzere 2000 yılında küresel seferberlik başlatan Binyıl Kalkınma Hedefleri‘nin yerini almıştır. Binyıl Kalkınma Hedefleri, diğer kalkınma önceliklerinin yanı sıra, aşırı yoksulluk ve açlığı ortadan kaldırma, ölümcül hastalıkları önleme ve tüm çocukların ilköğretim görmesini sağlamaya dönük, üzerinde evrensel uzlaşma olan, ölçülebilir hedefler koymuştur. Binyıl Kalkınma Hedefleri 15 yıl boyunca, yoksulluğun azaltılması, suya ve sıhhi koşullara erişim, çocuk ölümlerinin azaltılması ve anne sağlığında büyük ilerleme sağlanması gibi önemli alanlarda ilerlemenin itici gücü olmuştur.

Buna göre:

• 1990 yılından bu yana, 1 milyardan fazla insan aşırı yoksulluktan kurtulmuştur.

• 1990 yılından bu yana, çocuk ölüm oranları yarıdan fazla azalmıştır.

• 1990 yılından bu yana, okulu bırakan çocuk sayısı yarıdan fazla azalmıştır.

• 2000 yılından bu yana, HIV/AIDS bulaşma oranı yaklaşık %40 azalmıştır.

Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin mirası ve başarıları, yeni hedefler üzerinde çalışılmaya başlanılması için çok değerli dersler ve deneyimler sağlamıştır. Ancak, dünya üzerinde milyonlarca insan için iş henüz tamamlanmış değildir. Açlığın sona erdirilmesi, toplumsal cinsiyet eşitliğinin tam olarak sağlanması, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve tüm çocukların ilköğretim ötesinde okula gitmesi alanında son noktaya kadar çalışılması gerekmektedir. Bu çerçevede BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ni kabul etmiştir. Bu yeni hedefler aynı zamanda, dünyayı daha sürdürülebilir bir yörüngeye oturtmak için acil çağrıdır.

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, dünyanın bugün karşı karşıya olduğu ağır sorunların bazılarını çözme yönünde oldukça cesur bir taahhüttür. On yedi hedefin tümü birbiriyle bağlantılıdır; diğer bir deyişle, birindeki başarı diğerlerini etkileyecektir. Örneğin; iklim değişikliği tehdidine karşı önlem alınması, kısıtlı doğal kaynakların nasıl yönetileceğini etkiler; toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması veya genel sağlığın iyileştirilmesi yoksulluğun ortadan kaldırılmasına yardım eder; barışın ve kapsayıcı toplum yapılarının desteklenmesi ise eşitsizlikleri azaltır ve ekonomik refahın artmasını sağlar. Özetle, gelecek nesillerin yaşamını daha iyi hale getirmek için bu hedefler büyük bir fırsat oluşturmaktadır. 

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, 2015 yılında Paris İklim Değişikliği Konferansı COP21’de varılan tarihi anlaşma ile aynı döneme rastlamıştır. Mart 2015’te Japonya’da imzalanan Afet Riskinin Azaltılması için Sendai Çerçevesi ile birlikte bu anlaşmalar, karbon emisyonlarını azaltmak, iklim değişikliği ve doğal afet risklerini yönetmek ve olası bir krizden sonra yeniden ayağa kalkmak için ortak standartlar ve ulaşılabilir hedefler kümesi sağlıyor. Bu hedefler tüm insanlık için daha sürdürülebilir, güvenli ve müreffeh bir gezegenin oluşturulmasına herkesin katılmasını amaçlamakta.

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri nelerdir?

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH), diğer bir deyişle Kalkınma Amaçları, yoksulluğu ortadan kaldırmak, gezegenimizi korumak ve tüm insanların barış ve refah içinde yaşamasını sağlamak için evrensel eylem çağrısıdır.

17 tane amaç bulunmakta. Bunlar:

1. Yoksulluğa Son

2. Açlığa Son

3. Sağlık ve Kaliteli Yaşam

4. Nitelikli Eğitim

5. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

6. Temiz Su ve Sanitasyon

7. Erişilebilir ve Temiz Enerji

8. İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

9. Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı

10. Eşitsizliklerin Azaltılması

11. Sürdürülebilir Şehirler ve Toplumlar

12. Sorumlu Üretim ve Tüketim

13. İklim Eylemi

14. Sudaki Yaşam

15. Karasal Yaşam

16. Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar

17. Amaçlar için Ortaklıklar

Bu 17 Amaç, Binyıl Kalkınma Hedeflerinin başarılarının üzerine inşa edilmekte; bir yandan da diğer önceliklerin yanı sıra iklim değişikliği, ekonomik eşitsizlik, yenilikçilik, sürdürülebilir tüketim, barış ve adalet gibi yeni alanları içeriyor. Amaçlar birbiriyle bağlantılıdır; bir amaçta başarının anahtarı, birbiriyle ortak yönleri olan sorunları hep birlikte ele almaktır. SKH’ler, gelecek nesiller için yaşamı sürdürülebilir biçimde iyileştirmek için, bugünden doğru seçimleri yapacak şekilde ortaklık ve pragmatizm ruhuyla yürür. Tüm ülkelere, kendi önceliklerine ve dünyanın karşı karşıya olduğu çevre sorunlarına uygun olarak benimseyecekleri açık rehberlik ve amaçlar sağlar. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, kapsayıcı bir gündemdir. Yoksulluğun kök nedenlerine iner ve hem insanlar hem de gezegen için pozitif değişiklik yapmak üzere bizleri birleştirir.

Amaçlar konusunda neler yapılmakta? Bu konuda UNDP ne yapmakta?

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, Ocak 2016’da yürürlüğe girmiştir ve izleyen 15 yıl boyunca Birleşmiş Milletler’in öncü kalkınma ajansı olarak UNDP (BM Kalkınma Programı) bunların politikası ve finansmanına rehberlik edecektir. UNDP 170’ten fazla ülke ve bölgede çalışmaları vasıtasıyla amaçların uygulamaya konulması için önemli bir rol oynamaktadır. Burada stratejik plan yoksulluğun azaltılması, demokratik yönetişim ve barışı yapılandırma, iklim değişikliği ve afet riski ve ekonomik eşitsizliği içeren temel alanlara yoğunlaşmıştır. UNDP, hükümetlerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ni kendi ulusal kalkınma planları ve politikalarına entegre etmelerine destek sağlamakta. Binyıl Kalkınma Hedefleri kapsamında kaydedilen ilerlemenin daha da hızlanması için birçok ülkeye destek sağlanmakta. Hedef bu amaçların hepsine 2030 yılına kadar ulaşmak.  Bu amaçların gerçekleştirilmesi için UNDP hükümetler, özel sektör, sivil toplum ve vatandaşların ortaklığında çalışmalarını sürdürmekte.

Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündemi

Bu gündem, 2030 yılına kadar yoksulluğu sona erdirme, refahı ve insanların esenliğini destekleme ve çevreyi koruma amacını güden yeni bir sürdürülebilir kalkınma gündemidir. UNDP, toplumları sürdürülebilir kalkınma yörüngesine oturtmak, riskleri yönetmek, dayanıklılığı artırmak, refah ve esenliği yükseltmek suretiyle bu vizyonun gerçekleştirilmesi için ülkeleri desteklemede kilit rol oynuyor. UNDP, “MAPS” (Anaakımlaştırma, Hızlandırma ve Politika Desteği) kısa adıyla bilinen, yeni sürdürülebilir kalkınma gündemine etkin ve uyumlu uygulama desteği için stratejiyi geliştirmede Birleşmiş Milletler Kalkınma Grubu (UNDG) ile birlikte çalışmıştır. Bu hizmetler; yoksulluğun azaltılması, kapsayıcı büyüme ve verimli istihdam, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadının güçlendirilmesi, HIV ve sağlık, su ve sıhhi koşullara erişim, iklim değişikliğine uyum sağlama, sürdürülebilir enerjiye erişim, karasal eko-sistemlerin sürdürülebilir yönetimi, okyanusların yönetişimi, barışçı ve kapsayıcı toplumların desteklenmesi gibi çok geniş bir yelpazeyi kapsıyor.

Sürdürülebilir Kalkınma için Türkiye ile yapılan faaliyetler

UNDP Türkiye, kapsayıcı ve sürdürülebilir büyüme, kapsayıcı ve demokratik yönetişim ve iklim değişikliği ve çevre konularında çalışıyor. UNDP, 50 yılı aşkın bir süredir, Türk Hükümeti’nin yanısıra, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve özel sektör dahil çok sayıda ulusal ve uluslararası kuruluşla bu konularda işbirliği yapıyor. UNDP, Türkiye’nin kalkınma önceliklerine yönelik pratik çözümler bulmayı hedefliyor ve bu amaçla Türk hükümeti ve diğer ortaklarıyla birlikte projeler yürütüyor. Program, politika ve projelerde kadınların, özel sektörün, kapasite geliştirilmesinin ve Bilişim ve İletişim Teknolojisi’nin rolüne büyük önem veriyor. “Gelecek Turizmde Sürdürülebilir Turizm Destek Fonu”nun desteklediği 6 proje, “GAP Bölgesi’nde Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler” projesi ve Türkiye’de “Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü” projesi gibi önemli projeler kapsayıcı ve sürdürülebilir büyüme konusunda UNDP’nin Türkiye’de gerçekleştirdiği projelerden bazılarını oluşturmaktadır.

Öte yandan, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) Etki Hızlandırıcı Vakfı kuruluş senedi ve SKA Etki Hızlandırıcı ikinci safha proje belgesi imzalandı. Dışişleri Bakanlığı’nın manevi himayelerinde faaliyete başlayan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Etki Hızlandırıcı Vakfı’nın kurucuları Limak, Eczacıbaşı, Özaltın ve IC Holdingleri oldu. Bu çerçevede, Türk özel sektörünün SKA alanındaki bu öncü firmaları ülkenin kalkınma alanındaki çalışmalarını desteklemek için bir Vakıf çatısı altında güçlerini birleştirdiler. SKA Etki Hızlandırıcı Vakfı, özel sektörün kalkınmada daha fazla yer alması ve daha fazla kaynak aktarmasını hedeflemekte. Maddi kaynağın yanısıra bilgi, deneyim, insan kaynağı, iş yapma şekli ve alışkanlıkları ve ilişki ağları konusunda da destek olunması amaçlanmakta.  Vakıf, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunan, düşük gelir gruplarındaki insanların ihtiyaçlarına yenilikçi çözümler geliştiren girişimcileri ve diğer çözüm ortaklarını biraraya getirerek desteklemeyi amaçlıyor.  SKA Etki Hızlandırıcı kapsamında şimdiye kadar yapılan pilot uygulamada 35 ülkeden gelen 150 başvuru arasından seçilen girişimci takımlar Türkiye’de düzenlenen hızlandırma programına katıldı. Mültecilere yönelik dijital kimlik ve kanalizasyon bağlantısı olmayan yeni nesil tuvalet alanlarında ürün geliştiren bu girişimcilerden programı başarıyla tamamlayanlar, New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda ve Cenevre’deki Dünya Mülteci Forumu’nda yatırımcı ve ortak kuruluşlarla buluşturuldu.

2020 yılında finansal kapsayıcılık, sağlık ve tarım teknolojileri alanında ürün geliştiren girişimciler programa kabul edilecek ve programın saha çalışmaları Bangladeş ve Uganda’da yapılacak. Türkiye programın ikinci fazı için 1 milyon dolar finansman sağladı. Projenin diğer ortakları BM Kalkınma Programı (UNDP), Dünya Gıda Programı (WFP), Bill ve Melinda Gates Vakfı, Katar Kalkınma Fonu, Limak ve Eczacıbaşı da şimdiye kadar 775 bin ABD Doları finansman katkısında bulundular. Özel sektör kuruluşlarınca kurulan vakıf ile programın kurumsallaşması ve ülkemizin girişimci ve insani dış politika hedefleri doğrultusunda büyümesi planlanıyor.

Yararlanılan Kaynaklar: Birleşmiş Milletler, UNDP, UNDP Türkiye